مرجع تدوین استاندارد آب آشامیدنی در ایران، مؤسسۀ استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران است که استاندارد ۱۰۵۳ را برای کیفیت آب آشامیدنی تدوین کرده است. این استاندارد شاخصهای کمی و کیفی کیفیت آب آشامیدنی را از منظر فیزیکی و شیمیایی تعیین می کند. غلظت مجاز انواع مواد شیمیایی معدنی و آلی، گندزداها، آفت کش ها، مواد رادیواکتیو و دیگر آلاینده های آب در این استاندارد مشخص شده است. به عبارت دیگر ﻫﺪف از ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آب آشامیدنی، ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻳﮋگی ﻫﺎی ﻓﻴﺰیکی، ﺷﻴﻤﻴﺎیی و رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی است.
مؤسسۀ استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به موجب بند یک مادة ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسۀ استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، مصوب بهمن ماه ۱۳۷۱ تنها مرجع رسمی کشور است که وظیفه تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی (رسمی) ایران را به عهده دارد.
تدوین استاندارد در حوزه های مختلف در کمیسیون های فنی مرکب از کارشناسان مؤسسه، صـاحب نظـران مراکـز و مؤسسـات علمی، پژوهشی، تولیدی و اقتصادی آگاه و مرتبط انجام میشود و کوششی همگام با مصالح ملی و بـا توجـه بـه شـرایط تولیـدی، فنـاوری و تجـاری اسـت کـه از مشـارکت آگاهانـه و منصـفانۀ صـاحبان حـق و نفـع ،شـامل تولیدکننـدگان ،مصـرف کننـدگان،صادرکنندگان و وارد کنندگان، مراکز علمی و تخصصی، نهادها، سازمان های دولتی و غیر دولتی حاصـل مـی شـود .پـیش نـویس استاندارد های ملی ایران برای نظرخواهی به مراجع ذينفع و اعضای کمیسیون های فنی مربوط ارسال میشود و پـس از دریافـت نظرها و پیشنهادها در کمیتۀ ملی مرتبط با آن رشته طرح و در صورت تصویب به عنوان استاندارد ملـی (رسـمی) ایـران چـاپ و منتشر میشود.
پیش نویس استاندارد هایی که مؤسسات و سازمان های علاقه مند و ذیصلاح نیز بـا رعایـت ضـوابط تعیـین شـده تهیـه مـی کننـد در کمیتۀ ملی طرح و بررسی و درصـورت تصـویب، بـه عنـوان اسـتاندارد ملـی ایـران چـاپ و منتشـر مـی شـود. بـدین ترتیـب، استاندارد هایی ملی تلقی میشود که بر اساس مفاد نوشته شده در استاندارد ملی ایران شمارة ۵ تدوین و در کمیتۀ ملی استاندارد مربوط که مؤسسه استاندارد تشکیل میدهد به تصویب رسیده باشد.
مؤسسۀ استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران میتواند با رعایت موازین پیش بینی شده در قانون، برای حمایت از مصرف کننـدگان، حفظ سلامت و ایمنی فردی و عمومی، حصول اطمینان از کیفیت محصولات و ملاحظـات زیسـت محیطـی و اقتصـادی ،اجـرای بعضی از استانداردهای ملی ایران را برای محصولات تولیدی داخل کشور و یا اقلام وارداتی، با تصـویب شـورای عـالی اسـتاندارد، اجباری نماید. مؤسسه میتواند به منظور حفظ بازارهای بین المللی برای محصولات کشور، اجرای استاندارد کالا های صـادراتی و درجه بندی آن را اجباری نماید. همچنین برای اطمینان بخشیدن به استفاده کنندگان از خدمات سازمان ها و مؤسسات فعـال در زمینۀ مشاوره، آموزش، بازرسی، ممیزی و صدور گواهی سیستم های مدیریت کیفیت و مدیریت زیسـت محیطـی ،آزمایشـگاه هـا و مراکز کالیبراسیون (واسنجی) وسایل سنجش، مؤسسۀ استاندارد این گونه سازمان ها و مؤسسات را بر اساس ضـوابط نظـام تأییـد صلاحیت ایران ارزیابی میکند و در صورت احراز شرایط لازم، گواهینامۀ تأیید صلاحیت به آن ها اعطا و بر عملکرد آن هـا نظـارت میکند. ترویج دستگاه بین المللی یکاها، کالیبراسیون (واسنجی) وسایل سنجش، تعیین عیار فلزات گرانـبهـا و انجـام تحقیقـات کاربردی برای ارتقای سطح استاندارد های ملی ایران از دیگر وظایف این مؤسسه است.
استاندارد آب آشامیدنی
استاندارد آب آشامیدنی شامل ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آب، نخستین بار در سـال ۱۳۴۵ تـدوین شـد. ایـن استاندارد براساس پیشنهاد های رسیده و بررسی توسط کمیسیون فنی کشاورزی و غذایی برای پنجمـین بـار مورد تجدید نظر قرار گرفت و در نهصد و نوزدهمین جلسه کمیته ملی استاندارد کشـاورزی و غـذایی مـورخ ۱۳۸۸/۱۲/۱۱ تصویب شد. اینک به استناد بند ۱ ماده ۳ قانون اصلاحی قوانین و مقـررات موسسـه اسـتاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، مصوب بهمن ماه، ۱۳۷۱ به عنوان استاندارد ملی ایران منتشر میشود.
برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفت های ملی و جهانی در زمینه صـنایع ، علـوم و خـدمات ،استاندارد های ملی ایران در صورت لزوم تجدید نظر خواهد شد و هـر گونـه پیشـنهادی کـه بـرای اصـلاح و تکمیل این استاندارد ها ارائه شود، هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت.
بنابراین، باید همواره از آخرین تجدید نظر استانداردهای ملی استفاده کرد. این استاندارد جایگزین استاندارد ملی ایران شمارة ۱۰۵۳ سال ۱۳۷۶ میشود. پیشرفت روش های شناسایی، اندازه گیری و حذف آلاینده ها از یک طرف و شناسایی اثر های جامع تر آنها بـر سلامت انسان و به کارگیری روش مدیریت و ارزیابی ریسـک در تـدوین اسـتاندارد ها سـبب شـده اسـت کـه استانداردهای آب آشامیدنی در دنیا به طور مداوم بازنگری و مقادیر جدیدی برای مواد معـدنی، آلـی و غیـره تعریف و یا پارامتر های جدیدی معرفی شوند.
استاندارد قبلی ۱۰۵۳، در سال ۱۳۷۶ تدوین و ارائه شده اسـت . حـد مجـاز و مطلـوب پارامتر هـای مختلـف فیزیکی، شیمیایی و رادیو اکتیو آن با توجه به ویرایش سال ۱۹۹۷ سازمان بهداشت جهـانی (WHO) و سـایرمراجع معتبر آن زمان، تعیین شده است. نظـر بـه ایـنکـه مقـررات WHO در سـال ۲۰۰۸ تغییـر نمـوده و همچنین برخی از پارامترها اضافه و بعضی دیگر حذف شده اند و از طرفی سایر مقادیری که در استاندارد ملی ایران شماره ۱۰۵۳ سال ۱۳۷۶ استفاده شده، مورد بازنگری قرار گرفته اند. بنابراین بـازنگری اسـتاندارد ملـی ایران شماره ۱۰۵۳ با توجه به تغییرات مراجع معتبر و شرایط کشور، ضروری میباشد.
وﻳﮋگی ﻫﺎی ﻓﻴﺰیکی و ﺷﻴﻤﻴﺎیی آب آشامیدنی
ﻫﺪف از ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آب آشامیدنی، ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻳﮋگی ﻫﺎی ﻓﻴﺰیکی، ﺷﻴﻤﻴﺎیی و رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی است. استاندارد آب آشامیدنی(استاندارد ۱۰۵۳) تنها ﺑﺮای آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی، ﻛﺎرﺑﺮد دارد.
استاندارد آب آشامیدنی(استاندارد ۱۰۵۳) برای موارد زیر کاربرد ندارد:
- آب ﻫﺎی آﺷﺎﻣﻴﺪنی ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه
- آبی ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻛﻦ ﻫﺎ ﺗﻬﻴﻪ می شود.
ﺗﻌﺎرﻳﻒ شاخص های کیفی آب آشامیدنی
آب آشامیدنی: آبی است که ویژگی های فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و رادیو اکتیو آن در حدی باشد که، مصرف آن جهـت آشامیدن، عارضه سوئی در کوتاه مدت یا دراز مدت، برای سلامت انسان، ایجاد نکند.
مواد شیمیایی معدنی: ترکیباتی هستند که معمولاً عنصر کربن در ساختار آنها وجود ندارد. این ترکیبات معمـولاً از طریـق منـابع طبیعی و یا از طریق فعالیت های انسانی در آب وارد میشوند و به دو دسته مواد شـیمیایی معـدنی سـمی و غیرسمی، تقسیم میشوند.
مواد شیمیایی معدنی سمی: آن دسته از مواد شیمیایی معدنی است، که پتانسیل سمی کردن آب و ایجاد عارضه سوء، در کوتاه مـدت یـا دراز مدت در سلامت انسان را دارند. ترکیبات فلزات سنگین از آلاینده های مهم مواد شیمیایی معدنی سمی هستند.
مواد شیمیایی معدنی غیرسمی: مواد شیمیایی معدنی است، که معمولاً به صورت طبیعی یافت میشوند و وجود برخی از آنها در حد مطلوب برای بدن انسان ضروری است.
مواد شیمیایی آلی: به مجموعه مواد غیرمعدنی اطلاق میشوند، که در ساختار مولکولی خود دارای عنصر کربن میباشند و شامل هیدروکربن های آلیفاتیک، هیدروکربن های آروماتیک و سایر مواد هستند.
گندزداها: گندزداها عبارتند از، عوامل فیزیکی و مواد شیمیایی که برای تصفیه آب آشـامیدنی و بـه منظـور زدودن یـا غیر فعال کردن تمامی عوامل میکروبی بیماری زا، به کار میروند.
محصولات جانبی گندزدایی: محصولات جانبی گندزدایی شامل موادی هستند کـه در نتیجـه واکـنش مـاده گنـد زدا بـا پـیشسـاز ها تولیـد میشوند.
مواد رادیواکتیو: موادی است متشکل از هسته های ناپایدار، که به طور خود به خود دچار تغییراتی شده که نتیجه آن تشـکیل ترکیبات هسته ای ناپایدارتر میباشد.
یادآوری- لازم به ذکر است که، بعضی از هسته های ناپایدار به طور طبیعی وجود داشته و بعضـی دیگـر بـه صـورت مصـنوعی بوده و از انواع فرآیند های تلاشی که در هسته های رادیواکتیو طبیعی و مصنوعی ایجاد میشود، میتوان به گسیل آلفـا، گسـیل بتا، گسیل پوزیترون و تابش گاما، اشاره نمود.
آﻓﺖﻛﺶ: ﻫﺮ ﻣﺎده ای ﻳﺎ ﻣﺨﻠﻮطی از ﻣﻮاد ﻛﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی، اﻧﻬﺪام ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺮ آﻓﺘی ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎری زا ﺑﻪ اﻧﺴﺎن و ﺣﻴﻮاﻧﺎت، ﮔ ﻮﻧﻪﻫﺎی ﻧﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ از ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﻳـﺎ ﺣﻴﻮاﻧـﺎتی ﻛـ ﻪ ﺳـﺒﺐ ﺧـﺴﺎرت در ﻃـﻮل دوره ﺗﻮﻟﻴـﺪ،ﻓﺮآوری، اﻧﺒﺎرداری، ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺑﺎزار رﺳﺎنی ﻣـﻮاد ﻏـﺬایی، ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻛـﺸﺎورزی، ﭼـﻮب و ﻋﻠﻮﻓـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده می ﮔﺮدد.
حد مطلوب: عبارت است از، ویژگی های فیزیکی ،شیمیایی، بیولوژیکی و رادیواکتیو آب آشامیدنی، به طوری که، بیشتـر از آن حد (تا مقدار حداکثر مجاز)، برای کیفیت آب آشامیدنی مطلوب نمیباشد، اما هنوز قابل آشامیدن است.
یادآوری-حد مطلوب با در نظر گرفتن قابل پذیرش بودن آب از نظر طعم و بوی آب، موارد زیباشناختی، ملاحظات فنـی،راهبری و اقتصادی آب، تعیین شده است.
حداکثر مجاز: حد مجازی از ویژگی های فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و رادیواکتیو آب آشامیدنی است، کـه مصـرف آن درکوتاه مدت یا دراز مدت، سبب ایجاد عارضه سوء برای سلامت انسان نشود.
کلر آزاد باقیمانده: به مجموع اسید هیپوکلرو (HOCl) و یون هیپوکلریت (–OCl) در آب آشامیدنی گفته میشود.
کدورت آب: عبارت است از ، وجود ذرات معلّق در آب که سبب شکستگی، پراکندگی و جذب تمامی یا قسمتی از نور شده و مانع عبور بخشی یا تمام نور تابیده شده از آن گردد.
شبکه ﻋﻤﻮمی ﺗﻮزﻳﻊ آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی
ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از ﻟﻮﻟﻪ و ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫـﻢ و دارای ﻓـﺸﺎر ﻻزم ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﻮزﻳـﻊ آب ﺑـﺮای ﻣﺼﺎرف ﺧﺎنگی، اداری و صنعتی در ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﺎ داﺧﻞ ﺷﻬﺮ، ﺷﻬﺮك، روﺳﺘﺎ و ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣـﺸﺎﺑﻪ ، ﻛـﻪ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧی و ذﻳﺼﻼح ﻣﺘﻮلی ﺗﺎﻣﻴﻦ و ﺗﻮزﻳﻊ آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ.
شیر اﻧﺸﻌﺎب ﺧﺼﻮصی : ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از، ﺷﻴﺮ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺷﺒﻜﻪ ﻋﻤﻮمی ﺗﻮزﻳﻊ آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی در ﻣﻨﺎزل ﻳﺎ اﻣﺎﻛﻦ
شیر اﻧﺸﻌﺎب ﻋﻤﻮمی : ﺷﻴﺮ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه در ﻣﻌﺎﺑﺮ اﺳﺖ، ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻋﻤﻮم از آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺑﺎ ﻇﺮف اﻧﺠﺎم میﮔﻴﺮد.
تصفیه ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺰرگ : ﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎیی ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ آب ﻳﻚ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻔﺘﻪ میﺷﻮد.
تصفیه ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻮﭼﻚ : ﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎیی ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ آب ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﮔﻔﺘﻪ میﺷﻮد.
وﻳﮋگی ﻫﺎی ﻓﻴﺰیکی آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی
وﻳﮋگی ﻫﺎی ﻓﻴﺰیکی آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی براساس استاندارد ۱۰۵۳ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت داده ﺷﺪه در ﺟﺪول زیر، ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. استاندارد ۱۰۵۳ در مقایسه با استاندارد سازمان بهداشت جهانی در زمینه ویژگیهای فیزیکی آب آشامیدنی و انتخاب مقادیر مجاز سخت گیرانه عمل نکرده است. فرایندهای مختلف فیلتراسیون آب برای حذف آلاینده های فیزیکی آب موثر هستند.
| ردیف | ویژگی | حد مطلوب | مقدار مجاز | واحد اندازه گیری |
|---|---|---|---|---|
| 1 | کدورت | کمتر یا مساوی 1 | حداکثر 5 | NTU |
| 2 | رنگ | - | حداکثر 15 | پلاتین، کبالت براي رنگ حقیقی T.C.U آب |
| 3 | بو | حداکثر 2 واحد در 12 درجه سلسیوس و حداکثر 3واحد در 25 درجه سلسیوس | - | رقم آستانه بو (TON) |
| 4 | PH | 8/5-6/5 | 6/5-9/0 | - |
| یادآوري 1- نظر به اینکه کدورت، رنگ وpH علاوه بر قابل پذیرش بودن آب، در کیفیت بهداشتی آب به طور غیرمستقیم نقـش دارنـد، بـراي آنهـا حداکثر مجاز تعریف شده است. یادآوري2- تامین کدورت کمتر یا مساوي یک ان- تی- یو در خروجی تصفیه خانه هاي متعارف آب ، الزامی است. |
||||
| NTU:Nephelometric Turbidity Unit TCU: True Color Unit TON: Threshold Odor Number |
||||
ﻃﻌﻢ و ﺑﻮ
آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪون ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻃﻌﻢ و ﺑﻮی ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﺷﺪ.
وﻳﮋگی ﻫﺎی ﻇﺎﻫﺮی
آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪون ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮاد ﺧﺎرجی ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﺢ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺷﻦ و روﻏﻦ.
وﻳﮋگی ﻫﺎی ﺷﻴﻤﻴﺎیی آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی
وﻳژگی ﻫﺎی ﺷﻴﻤﻴﺎیی آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی مشتمل بر ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎیی ﻣﻌﺪنی، ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎیی ﻣﻌﺪنی ﺳمی، مواد شیمیایی آلی و غیره می باشد.
یکی از مهمترین آلاینده های شیمیایی معدنی سمی آب آشامیدنی، ترکیبات فلزات سنگین در آب می باشد. فلزات سنگین به دلیل سمیت بالا، تجمع پذیری در بدن و اثرات مخرب بلندمدت بر سلامتی، از مهمترین پارامترهای کنترل کیفیت آب آشامیدنی هستند. در صورت عدم نظارت، این آلاینده‌ها می‌توانند موجب بروز بیماری‌های جبران‌ناپذیر شوند.
وجود آلاینده سرب (Pb) در آب آشامیدنی به عنوان یکی از فلزات سنگین، سبب اختلال در سیستم عصبی (به‌ویژه در کودکان) و کاهش IQ در آنها می شود. علاوه بر این آسیب به کلیه و فشار خون بالا را به دنبال دارد. آلاینده آرسنیک (As) نیز احتمال بروز سرطان پوست، ریه،مثانه و بیماری‌های پوستی را بالا می برد. آلاینده های کادمیوم(Cd) و جیوه (Hg) نیز نارسایی کلیه، پوکی استخوان و آسیب به مغز و سیستم عصبی را به دنبال دارند.
استاندارد آب آشامیدنی ۱۰۵۳، ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺠﺎز ﻣﻮاد شیمیایی معدنی سمی در ﺟﺪول زیر بر حسب میلیگرم بر لیتر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ.
| ردیف | نوع ترکیب | بر حسب | حداکثر مجاز |
|---|---|---|---|
| 1 | آرسنیک | As | 0/01 |
| 2 | آزبست | - | 7MFL |
| 3 | سرب | Pb | 0/01 |
| 4 | کروم | Cr | 0/05 |
| 5 | سلنیوم | Se | 0/01 |
| 6 | کادمیوم | Cd | 0/003 |
| 7 | آنتیموان | Sb | 0/02 |
| 8 | جیوه (معدنی) | Hg | 0/006 |
| 9 | مولیبدن | Mo | 0/07 |
| 10 | سیانور | CN | 0/07 |
| 11 | بر | B | 0/5 |
| 12 | نیکل | Ni | 0/07 |
| 13 | باریم | Ba | 0/7 |
| 14 | وانادیوم | V | 0/1 |
| یادآوري= مقدار ذکر شده براي مقدار کل کروم است. |
|||
| میلیون فیبر بر لیتر (با طول بیش از 10 میکرون) MFL = million fibers per liter |
|||
ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎیی ﻣﻌﺪنی ﻏﻴﺮسمی
مواد شیمیایی معدنی غیر سمی مشتمل بر ترکیبات آنیونی و کاتیونی موجود در آب هستند که در مقادیر و غلظتهای کم ایجاد بیماری نمی کنند. لیکن مصرف آب آشامیدنی با مقادیر غلظت بیش از حد مجاز در بلند مدت احتمال بروز بیماری را در انسان افزایش می دهد.
به عنوان مثال سختی آب مربوط به مواد شیمیایی معدنی غیر سمی در آب است. آب سخت حاوی مقادیر بالای املاح کلسیم (Ca⁺) و منیزیم (Mg⁺) است که اگرچه برای بدن ضروری هستند، اما مصرف مداوم آب با سختی بسیار بالا (بیش از حد مجاز) میتواند عوارض زیر را ایجاد کند:
- مشکلات کلیوی و مجاری ادراری : کلسیم اضافی در ادرار رسوب کرده و منجر به سنگ‌های اگزالات کلسیم یا فسفات کلسیم و تشکیل سنگ کلیه میشود. علاوه بر این خطر عفونت‌های ادراری به دلیل تجمع رسوبات در مجاری اداری نیز افزایش پیدا می کند.
- اختلالات گوارشی : یبوست مزمن و سوءهاضمه و کاهش جذب برخی مواد معدنی مانند آهن و روی از عوارض نوشیدن آب با سختی بالاست .
- مشکلات پوست و مو: خشکی و خارش پوست (به دلیل تشکیل صابون نامحلول با مواد شوینده) و تضعیف موها و افزایش شکنندگی آنها نیز از عوارض بلند مدت آب آشامیدنی با سختی بالاست.
ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز و ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻮاد شیمیایی معدنی غیر سمی ﻣﻮﺟـﻮد درآب آشامیدنی در ﺟـﺪول زیر بر حسب میلیگرم بر لیتر ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ.
| ردیف | نوع ترکیب | حداکثر مطلوب | حداکثر مجاز | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | کل مواد جامد محلول | (TDS) | 1000 | 1500 |
| 2 | سختی کل بر حسب | CaCO3 | 200 | 500 |
| 3 | کلرور بر حسب | Cl | 250 | 400 |
| 4 | سولفات بر حسب | SO4 | 250 | 400 |
| 5 | هیدروژن سولفوره | H2S | 0/05 | - |
| 6 | آهن بر حسب | Fe | 0/3 | - |
| 7 | منگنز بر حسب | Mn | 0/1 | 0/4 |
| 8 | آلومینیوم بر حسب | Al | 0/1 | 0/1 -0/2 |
| 9 | روي بر حسب | Zn | 3 | - |
| 10 | مس بر حسب | Cu | 1 | 2 |
| 11 | نیترات بر حسب | NO3 | - | 50b |
| 12 | نیتریت برحسب | NO2 | - | 3b |
| 13 | کلسیم برحسب | Ca | 300 | - |
| 14 | منیزیم بر حسب | Mg | 30 | - |
| 15 | آمونیاك بر حسب | NH3 | 1/5 | - |
| 16 | سدیم بر حسب | Na | 200 | 200c |
ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎیی آلی
آلاینده‌های شیمیایی آلی در آب آشامیدنی شامل ترکیباتی مانند حلال‌های صنعتی(مثل تری کلرواتیلن)، آفت‌کش‌ها (نظیر آترازین)، هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای(PAHs)، مواد نفتی، فنول‌ها و ترکیبات آلی فرار(VOCs) هستند که از طریق فاضلاب‌های صنعتی، رواناب کشاورزی یا نشت مخازن سوخت وارد منابع آب میشوند. این ترکیبات حتی در غلظتهای کم می‌توانند سمی، سرطان‌زا یا مختل‌کننده سیستم غدد درون‌ریز باشند و به دلیل پایداری بالا و تجمع در بدن، تهدیدی جدی برای سلامت انسان محسوب می‌گردند.
بهره گیری از فرایند غشایی اسمز معکوس در آب شیرین کن صنعتی یکی از روشهای جداسازی و حذف آلاینده های آلی از آب آشامیدنی می باشد.
استاندارد آب آشامیدنی ۱۰۵۳، ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز و ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎیی آلی در آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی در ﺟﺪول زیر بر حسب میلیگرم بر لیتر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ
| گروه | نام ماده | حداکثر مطلوب | حداکثر مجاز | |
|---|---|---|---|---|
| آلكانهاي كلرينه شده (Chlorinated alkanes) | تتراكلرايد كربن | Carbon tetrachloride | - | 0/004 |
| دي كلرومتان | Dichloromethane | - | 0/02 | |
| 1 و 2- دي كلرواتان | 1,2-Dichloroethane | - | 0/03 | |
| اتن هاي كلرينه شده (Chlorinated ethenes) | 1 و2- دي كلرواتن | 1,2-Dichloroethene | - | 0/05 |
| تري كلرواتن | Trichloroethene | - | 0/02 | |
| تتراكلرواتن | Tetrachloroethene | - | 0/04 | |
| هيدروكربن هاي آروماتيك (Aromatic hydrocarbons) | بنزن | Benzene | - | 0/01 |
| تولوئن | Toluene | 0/024 | 0/7 | |
| زايلن ها | Xylenes | 0/02 | 0/5 | |
| اتيل بنزن | Ethylbenzene | 0/002 | 0/3 | |
| استيرن | Styrene | 0/004 | 0/02 | |
| شاخص بنزو[a] پيرن | Benzo[a]pyrene (BaP) | - | 0/0007 | |
| بنزن هاي كلرينه شده (Chlorinated benzenes) | مونوكلروبنزن | Monochlorobenzene (MCB) | 0/01 | - |
| 1و2- دي كلروبنزن (1و2-(DCB | 1,2-Dichlorobenzene (1,2- DCB) | 0/001 | 1 | |
| 1و4- دي كلروبنزن | 1,4-Dichlorobenzene (1,4- DCB) | 0/0003 | 0/3 | |
| 1و2و3- تري كلروبنزن | 1,2,3-trichlorobenzene | 0/01 | - | |
| 1و2و4- تري كلروبنزن | 1,2,4-trichlorobenzene | 0/005 | - | |
| 1و3و5- تري كلروبنزن | 1,3,5-trichlorobenzene | 0/05 | - | |
| دي (2- اتيل هگزيل) فتالات (DEHP) | Di (2-ethylhexyl)phthalate (DEHP) | - | 0/008 | |
| ساير مواد آلي Miscellaneous organic constituents | اكريل آميد | Acrylamide | - | 0/0005 |
| اپي كلروهيدرين | Epichlorohydrin (ECH) | - | 0/0004 | |
| هگزاكلرو بوتادين | Hexachlorobutadiene (HCBD) | - | 0/0006 | |
| اتيلن دي آمين تترا استيك اسيد | Ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA) | - | 0/6 | |
| نيتريلوتري استيك اسيد | Nitrilotriacetic acid (NTA) | - | 0/2 | |
| دي متوات | Dimethoate | - | 0/006 | |
| 1 و 4- ديوكسان | 1,4- Dioxane | - | 0/05 | |
| متيل ترشري بوتيل اتر (MTBE) | Methyl tertiary-butyl ether (MTBE) | 0/015 | - | |
| ميكروكيستين | Microcystin | - | 0/001 | |
| وينيل كلرايد | Vinyl chloride | - | 0/0003 | |
آفت کش ها
آفت‌کش‌ها از خطرناک‌ترین آلاینده‌های آلی در آب آشامیدنی هستند که عمدتاً از طریق فعالیت‌های کشاورزی (مانند سمپاشی مزارع) و رواناب سطحی به منابع آب نفوذ می‌کنند. این ترکیبات حتی در غلظتهای بسیار کم نیز سمی و سرطان‌زا محسوب میشوند. مواجهه بلندمدت با آنها میتواند منجر به اختلالات عصبی، نقص‌های مادرزادی، آسیب کبدی و کلیوی شود. به دلیل پایداری شیمیایی بالا، برخی از این ترکیبات (مثل آترازین) برای دهه‌ها در محیط باقی می‌مانند.
باقی ﻣﺎﻧﺪه ﻧﻮع ﺳﻤﻮم دﻓﻊ آﻓﺎت در آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻧـﻮع ﺳـﻤﻮم ﻣﺠـﺎزی ﻛـﻪ از ﻃـﺮف ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﻆ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﻳﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف میرﺳﺪ، ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺷﻮد و ﻣﻘﺪار آن ﻧﺒﺎﻳـﺪ از ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در ﺟﺪول زیر ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ.
| نام ماده | حداکثر مجاز | ||
|---|---|---|---|
| آلاكلر | Alachlor | 0/02 | |
| آلديكارب | Aldicarb | 0/01 | |
| آلدرين و دي آلدرين | Aldrin and dieldrin | 0/00003 | |
| آترازين | Atrazine | 0/002 | |
| كربوفوران | Carbofuran | 0/007 | |
| كلردان | Chlordane | 0/2 | |
| كلرپيريفوس | Chlorpyrifos | 0/03 | |
| كلروتولورن | Chlorotoluron | 0/03 | |
| سيانازين | Cyanazine | 0/0006 | |
| د.د.ت دي كلرودي فنيل تري كلرواتان | DDT Dichloro Diphenyl Trichloro ethane | 0/001 | |
| 1 و 2- دي برمو 3 -كلروپروپان | 1,2-Dibromo-3-chloropropane | 0/001 | |
| 2 و 4- دي كلر و فنوكسي استيك اسيد | 2,4-Dichlorophenoxyacetic acid (2,4-D) | 0/03 | |
| 1 و 2-دي كلرو پروپان | 1,2-Dichloropropane | 0/04 | |
| 1 و 3- دي كلرو پروپن | 1,3-Dichloropropene | 0/02 | |
| اندرين | Endrin | 0/0006 | |
| ايزوپروتورون | Isoproturon | 0/009 | |
| ليندان | Lindane | 0/002 | |
| 4- (2- متيل- 4-كلروفنوكسي)استيك اسيد (MCPA) | MCPA [4-(2-methyl-4chlorophenoxy)acetic acid] | 0/002 | |
| متوكسي كلر | Methoxychlor | 0/02 | |
| متولاكلر | Metolachlor | 0/01 | |
| مولينات | Molinate | 0/006 | |
| پندي متالين | Pendimethalin | 0/02 | |
| پنتا كلروفنل | Pentachlorophenol (PCP) | 0/009 | |
| پرمترين | Permethrin | 0/3 | |
| پيري پروكسيفن | Pyriproxyfen | 0/3 | |
| سيمازين | Simazine | 0/002 | |
| تري فلورالين | Trifluralin | 0/02 | |
| تربوتيل آزين | Terbuthylazine | 0/007 | |
| كلروفنوكسي هربيسايدها مستخرج از 2و4-D و MCPA Chlorophenoxy herbicides (excluding 2,4-D and MCPA) | DB - 4و2 | 2,4-DB | 0/09 |
| دي كلروپروپ | Dichlorprop | 0/1 | |
| فنوپروپ | Fenoprop | 0/009 | |
| مكوپروپ | Mecoprop | 0/01 | |
| 2-4-5 تري كلروفنوكسي استيك اسيد | 2,4,5-T (2,4,5trichlorophenoxy acetic acid) | 0/009 | |
ﮔﻨﺪزداﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎنبی ﮔﻨﺪزدایی
گندزداها مانند کلر، ازن، دی‌اکسید کلر و کلرامین مواد شیمیایی هستند که برای ضدعفونی و از بین بردن میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا در آب آشامیدنی استفاده میشوند. این مواد با مکانیسم‌های مختلفی از جمله تخریب دیواره سلولی، اختلال در متابولیسم و آسیب به DNA عوامل بیماری‌زا را نابود می‌کنند.
استاندارد آب آشامیدنی ۱۰۵۳، حداﻛﺜﺮ ﻣﺠﺎز و ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮخی از ﮔﻨـﺪزداﻫﺎ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺟـﺎنبی ﮔﻨـﺪزدایی در ﺟـﺪاول زیر بر حسب میلیگرم بر لیتر ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ.
| ردیف | گندزداها | معادل لاتین | حداکثر مطلوب |
|---|---|---|---|
| 1 | مونوکلرآمین | Monochloramine | 0/3 |
| 2 | کلر | Chlorine | - |
| 3 | سدیم دي کلرو ایزوسیانورات | sodium dichloroisocyanurate | - |
| 4 | Sodium dichloroisocyanurate | cyanuric acid | - |
هنگامی که گندزداها به آب اضافه میشوند، با مواد آلی طبیعی موجود در آب واکنش نشان داده و محصولات جانبی گندزدایی (DBPs) را تشکیل می‌دهند. مهمترین این محصولات جانبی شامل تری‌هالومتان‌ها (THMs)، هالواستیک اسیدها (HAAs)، برومات و کلرات هستند که برخی از آنها مانند THMs به عنوان مواد بالقوه سرطان‌زا شناخته شده‌اند. مواجهه طولانی مدت با این ترکیبات ممکن است منجر به مشکلات سلامتی از جمله اختلالات کبدی، کلیوی، عصبی و افزایش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها شود.
جدول زیر در استاندارد آب آشامیدنی ۱۰۵۳، مقدار حداكثر مجاز و مطلوب برخي محصولات جانبي گندزدايي در آب آشاميدني را بر حسب میلیگرم بر لیتر ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ.
| گندزداها | محصولات جانبي گندزدايي | معادل لاتين | حداكثر مطلوب | حداكثر مجاز | |
|---|---|---|---|---|---|
| ازن | برومات | Bromate | - | 0/01 | |
| برموفرم | Bromoform | - | 0/1 | ||
| دي اكسيد كلر | كلرات | Chlorate | - | 0/7 | |
| كلريت | Chlorite | - | 0/7 | ||
| كلر/ اسيد هيپوكلرو | كلرو فنل ها Chlorophenols | 2- كلروفنل | 2-Chlorophenol (2-CP) | 0/0001 | - |
| 2و4- دي كلروفنل | 2,4-Dichlorophenol (2,4-DCP) | 0/0003 | - | ||
| 2و4و6-تري كلروفنل | 2,4,6-Trichlorophenol (2,4,6-TCP) | 0/002 | 0/2 | ||
| تري هالومتان ها Trihalomethanes | برموفرم | Bromoform | - | 0/1 | |
| دي برموكلرومتان | Dibromochloromethane | - | 0/1 | ||
| برمودي كلرومتان | Bromodichloromethane | - | 0/06 | ||
| كلروفرم | Chloroform | - | 0/3 | ||
| كلرو استيكاسيدها Chlorinated acetic acids | دي كلرو استيك اسيد | Dichloroacetic acid | - | 0/05 | |
| تري كلرو استيك اسيد | Trichloroacetic acid | - | 0/2 | ||
| مونو كلرو استات | Monochloroacetate | - | 0/02 | ||
| كلر يا كلرآمينها | كلرو استونيتريل ها Halogenated acetonitriles | دي كلرو استو نيتريل | Dichloroacetonitrile | - | 0/02 |
| دي برومو استو نيتريل | Dibromoacetonitrile | - | 0/07 | ||
| سيانوژن كلرايد | Cyanogen chloride | - | 0/07 | ||
| كلرآمين ها | N- نيتروسدي متيل آمين | N-Nitrosodimethylamine (NDMA) | - | 0/1 | |
مقدار کلر آزاد باقیمانده
کلر آزاد باقیمانده به مقدار کلر فعالی گفته میشود که پس از عملیات گندزدایی اولیه در سیستم تصفیه آب، در شبکه توزیع باقی می‌ماند و به صورت هیپوکلرو اسید (HOCl) یا یون هیپوکلریت (OCl-) موجود است. این ترکیبات دارای خاصیت ضدعفونی‌کنندگی قوی هستند و نقش حیاتی در حفظ کیفیت میکروبیولوژیکی آب از تصفیه‌خانه تا نقطه مصرف ایفا می‌کنند. وجود کلر آزاد باقیمانده به عنوان یک سد محافظتی عمل کرده و از رشد مجدد باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا در طول مسیر انتقال آب جلوگیری میکند. این ویژگی به ویژه در سیستم‌های توزیع گسترده و شبکه‌های لوله‌کشی قدیمی که ممکن است دچار نشت یا آلودگی ثانویه شوند، پایش مستمر و تنظیم دقیق میزان کلر آزاد باقیمانده یکی از ارکان اساسی مدیریت کیفیت آب در سیستم‌های تأمین آب آشامیدنی محسوب میشود.
| ردیف | مقدار PH | حداقل مقدار مجاز کلر آزاد |
|---|---|---|
| 1 | کمتر از 8 | 0/5 |
| 2 | 8 تا 9 | 0/6 |
مقدار توصیه شده کلر آزاد باقیمانده پس از مدت زمان نیم ساعت تماس در شرایط عادی حداقل ۰/۸-۰/۵ در هر نقطه از شبکه و حداقل ۰/۲ در محل مصرف آب، بر حسب میلی گرم بر لیتر است.
حداقل مجاز کلر آزاد باقیمانده در آب آشامیدنی در شرایط اضـطراری ، همـه گیـری بیمـاری هـای روده ای و بلایای طبیعی، باید در محدوده ۱/۰-۰/۵ میلیگرم بر لیتر باشد.
ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﻛﻠﺮ آزاد ﺑﺎقی ﻣﺎﻧﺪه ﭘﺲ از ﻣﺪت زﻣﺎن ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺎس در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدی ﺣـﺪاﻗﻞ۰/۸ – ۰/۵ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﺷﺒﻜﻪ و ﺣﺪاﻗﻞ ۰/۲ در ﻣﺤﻞ ﻣﺼﺮف آب، ﺑﺮ ﺣﺴﺐ میلی ﮔﺮم ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ اﺳﺖ.
ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺠﺎز ﻛﻠﺮ آزاد ﺑﺎقی ﻣﺎﻧﺪه در آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی در ﺷـﺮاﻳﻂ اﺿـﻄﺮاری ، ﻫﻤـﻪ ﮔﻴـﺮی ﺑﻴﻤـﺎری ﻫـﺎی روده ای و ﺑﻼﻳﺎی طبیعی، ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﺪوده ۱/۰- ۰/۵ میلی ﮔﺮم ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز ﻛﻠﺮ آزاد ﺑﺎقی ﻣﺎﻧﺪه در آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ آب رﺳﺎنی و ﻣﺤﻞ ﺑﺮداﺷﺖ در ﺟـﺪول زیر بر حسب میلیگرم بر لیتر آورده ﺷﺪه اﺳﺖ.
| سيستم آب رساني و محل برداشت | مقدار كلر آزاد باقي مانده |
|---|---|
| شير انشعاب عمومي | 0/5 – 1/0 |
| تانكرهاي سيار توزيع آب آشاميدني در محل بارگيري | 1/0 – 2/0 |
| تانكرهاي سيار آب آشاميدني در محل توزيع | 0/5 – 1/0 |
فلوراید
فلوراید یک ماده معدنی طبیعی است که به طور معمول در آب‌های زیرزمینی و برخی منابع سطحی یافت میشود و بعضاً به دلیل خواص منحصر به فرد به صورت کنترل شده به آب آشامیدنی افزوده می‌گردد. این ماده نقش اساسی در سلامت دندان‌ها ایفا میکند، چرا که با تقویت مینای دندان و افزایش مقاومت آن در برابر اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌های دهانی، از پوسیدگی دندان به ویژه در کودکان پیشگیری می‌نماید. مطالعات گسترده نشان داده‌اند که وجود فلوراید در آب آشامیدنی با غلظت بهینه (۰.۷ تا ۱.۲ میلیگرم بر لیتر) میتواند تا ۲۵ درصد از پوسیدگی‌های دندانی بکاهد. علاوه بر این، فلوراید در استحکام استخوان‌ها نیز مؤثر است، هرچند که مصرف بیش از حد آن میتواند منجر به مشکلاتی مانند فلوئوروزیس دندانی (لکه‌دار شدن دندان‌ها) یا در موارد نادر، فلوئوروزیس اسکلتی شود. سازمان جهانی بهداشت، افزودن فلوراید به آب آشامیدنی را یکی از ۱۰ دستاورد بزرگ بهداشت عمومی در قرن بیستم دانسته‌اند، چرا که این روشی کم‌هزینه و مؤثر برای ارتقای سلامت دهان و دندان در سطح جامعه محسوب میشود. با این حال، میزان دقیق فلوراید در آب باید به دقت کنترل شود تا ضمن بهره‌مندی از مزایای آن، از عوارض ناشی از مصرف بیش از حد نیز جلوگیری گردد.
| حداقل مقدار فلورايد | حداكثر مقدار فلورايد |
|---|---|
| 0/5 | 1/5 |
| يادآوري - مقدار مناسب فلورايد در آب آشاميدني هر منطقه، بر اساس ميزان آب دريافتي، اقليم و ميانگين دماي سالانه آن و ميزان دريافت فلورايداز ساير منابع (غذا، هوا و محافظت كننده هاي دندان)، بايد تعيين شود. | |
وﻳﮋگی ﻫﺎی رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ
ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺠﺎز ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﺸﻜﻠﻪ رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ در آب آﺷﺎﻣﻴﺪنی در ﺟﺪول زیر بر حسب میلیگرم بر لیتر آورده ﺷﺪه اﺳﺖ
اﻟﻒ- ذرات
| معيار غربالگري مواد راديواكتيو در آب آشاميدني | |
|---|---|
| اشعه آلفا | 0/5 |
| ذرات بتا | 1 |
در ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدن ﺗﺴﺖ ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮی رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ، ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺪول ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﺷﻮد.
ب- ﻣﻮاد
| ماده | حداكثر مجاز | واحد | |
|---|---|---|---|
| راديوم 226 | Radium 226 | 1 | بكرل بر ليتر |
| رادن | Radon | 100 | بكرل بر ليتر |
| اورانيوم | Uranium | 0/015 | ميلي گرم بر ليتر |
برای دسترسی به استاندارد آب آشامیدنی ۱۰۵۳ ویرایش پنجم(تجدید نظر ۵) مؤسسة استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران که در دی ماه ۱۳۸۸ منتشر شده است به روی لینک زیر کلیک کنید:
لینک دانلود: استاندارد آب شرب ۱۰۵۳