کلرزنی به آب و فاضلاب به عنوان یکی از فرایندهای سنتی و متداول گندزدایی و ضدعفونی شناخته می شود. کلر آزاد ناشی از اضافه شدن ترکیبات مختلف کلر به آب با واکنش با میکروارگانیسمهای بیماری زا، آنها را غیر فعال می کنند. ترکیبات جانبی و مضر ناشی از افزوده شدن کلر در صورت عدم رعایت شرایط بهره برداری مناسب می تواند سلامتی انسانها و حیوانات را در بلند مدت تهدید کند.
کلرزنی به آب و فاضلاب با هدف گندزدایی و غیر فعال سازی پاتوژنها و عوامل بیماری زا انجام می شود. فرایند کلرزنی به آب و فاضلاب از طریق افزودن ترکیبات مخنلف کلر نظیر گاز کلر، محلول سدیم هیپوکلریت، پودر کلسیم هیپوکلریت و غیره انجام شود. ورود ترکیبات مختلف کلر به آب منجر به تشکیل کلر آزاد شده و کلر آزاد هدف گندزدایی آب و فاضلاب را محقق می کند.
شرکت مهندسی فران طراح و مجری انواع فرایندهای گندزدایی آب و فاضلاب با روشهای کلرزنی، پرتوفرابنفش، ازن و اکسیداسیون پیشرفته می باشد.
کلر آزاد چیست؟
گاز کلر بعد از ورود به آب مطابق معادله ذیل هیدرولیز میشود:
اسید هیپو کلرو در آب مطابق معادله ذیل به یون هیپوکلرات و تبدیل میشود:
کلر در اشکال HOCl و – OCl به عنوان کلر آزاد شناخته میشود و در صورت ترکیب HOCI با آمونیاک و ترکیبات آلی نیتروژن دار و تولید کلر آمین ها به کلر ترکیبی معروف است.
کلرآمینها در مقایسه با کلر آزاد باقیمانده در غیر فعالسازی میکروارگانیسمها کارایی کمتری دارند (حدود ۵۰ برابر کارایی کمتری دارند).
گندزدایی با کلر
عوامل فیزیکی (حرارت ،انجماد، نور خورشید) و شیمیایی (کلر، فلزات سنگین) می توانند به سلول میکروارگانیسم اعم از باکتری، ویروس و غیره آسیب وارد نمایند. آسیبهایی که در نتیجه عوامل محیطی به سلول وارد میشوند میتوانند سبب کاهش اندازه سلول، اختلال در غشای سلولی و ایجاد تغییر در فیزیولوژی و ویرولانس سلول گردند که در نهایت موجب غیر فعال سازی می شوند.
البته برخی پاتوژنهای آسیب دیده در صورت ورود به روده کوچک میتوانند آسیبها را بازیابی و ترمیم نموده و به حالت ویرولانت ( تولید کننده انتروتوکسین ) باز گردند. فرایند کلر زنی به آب و فاضلاب باید با توجه به ملاحظات غیر فعال سازی کلیه پاتوژنهای موجود در آب انجام شود.
تأثیر کلر بر پاتوژنها
در بین اشکال کلر (HOCL,OCL2,NH2CL) اسید هیپوکلرو از سایر موارد در غیر فعالسازی میکروارگانیسمهای آب و فاضلاب مؤثرتر است. اسید هیپوکلرو در از بین بردن باکتریهای شاخص و پاتوژنها بسیار کارآمد است به طوری که غلظت کلر ppm 1 و زمان تماس حدود ۳۰ دقیقه میتواند به میزان قابل توجهی تعداد انواع باکتریها را کاهش دهد. ولی کلرآمینها در مقایسه با کلر آزاد باقیمانده در غیر فعالسازی میکروارگانیسمها کارایی کمتری دارند (حدود ۵۰ برابر کارایی کمتری دارند)
اگر چه ویروسهای روده ای مقاومتهای متفاوتی نسبت به کلر دارند ولی در حالت کلی مقاومتشان به کلر بیش از باکتری هاست و در واقع به همین دلیل است که ویروسهای روده ای به تعداد بالا در پساب خروجی تصفیه خانه ها دیده میشوند.
کیست تک یاخته ها مانند ژیاردیا لامبليا در مقایسه با باکتریها و ویروسها مقاومت بیشتری در کلرزنی آب از خود نشان می دهند. در حضور اسید هیپوکلرو و در شرایط pH برابر با ۶ مقدار CT برای اشریشیا کولی ۰٫۰۴ است. در حالی که دقیقاً در همین شرایط Ct برای پولیو ویروس تیپ ۱ برابر است با ۱٫۰۵ و برای ژیاردیا لامبلیا برابر است با ۸۰ است.
افزایش راندمان گند زدایی در کلرزنی آب و فاضلاب
اثر کشندگی کلر را میتوان با افزودن نمکهایی همچون CsCl ,KCl ,NaCl افزایش داد. بعد از کلر زنی غیر فعال شدن ویروسها در آب شرب بیشتر از آب خالص است.
توان گندزدایی کلر در حضور فلزات سنگین نیز افزایش می یابد. برای مثال سرعت غیر فعال شدن باکتریهای پاتوژن مانند لژیونلا و ویروسها مانند پولیو ویروس در صورت افزودن مس با غلظت ۴۰۰mg/l و نقره با غلظت mg/L ۴۰ (که به صورت الکترولیتیکی تولید میشوند) چندین برابر میشود . پیش تصفیه با اوزن نیز می تواند راندمان غیر فعالسازی پاتوژنها را افزایش دهد.
مکانیسم اثر کلر
اثرات مرگبار کلر بر سلول باکتری عبارتست از:
اختلال در نفوذپذیری سلول. کلر آزاد یکپارچگی غشای سلولی را از بین میبرد که همین امر سبب اختلال در نفوذپذیری غشای سلول و سایر فعالیتهای حیاتی سلول می شود. برای مثال مشاهده شده است که از سلولهایی که در معرض کلر قرار گرفته اند پروتئینها، RNA و DNA به بیرون نشت کرده است. مرگ این سلولها در نتیجه کاهش کربن آلی کل، کاهش جذب پتاسیم و کاهش سنتز پروتئین و DNA است.
آسیب به اسیدهای نوکلئیک و آنزیم ها. کلر میتواند فعالیت آنزیم کاتالاز را کاهش دهد که نتیجه آن تجمع هیدروژن پراکسید است که متعاقباً مرگ سلولها را به همراه خواهد داشت.
سایر اثرات. اسید هیپوکلرو گروههای سولفیدریل را اکسید میکند، انتقال مواد غذایی را بر هم میزند، مراکز آهن-گوگرد را از بین میبرد، تنفس سلول را مهار میکند و مانع از این میشود که سلول یک ذخیره مناسبی از آدنیلات در داخل سلول ایجاد نماید.
کلر از زمان تزریق به آب تا زمانی که خاصیت باکتریوسیدی داشته باشد چندین مرحله و بازه زمانی را طی می کند. نمودار ذیل نشان دهنده این بازه های زمانی و واکنش هایی است که در مورد کلر انجام میشود.
فاصله زمانی a تا b
در ابتدای تزریق کلر به آب، کلر تزریقی صرف اکسید کردن ترکیباتی که میل اکسید شوندگی زیادی دارند مانند +Fe2+، Mn2 و یا H2S میشود. بنابراین هیچ گونه افزایشی در کلر آزاد دیده نشده و کلر خاصیت باکتری کشی ندارد.
فاصله زمانی bتا c
در این فاصله زمانی کلر تزریقی با آمونیاک ترکیب شده و مطابق واکنشهای ذیل انواع کلروآمینها را ایجاد می کند. در این زمان کلر ارزش باکتریوسیدی کمی دارد. تولید کلروآمین طی چند مرحله انجام می شود. در مرحله اول کلر جانشین یک اتم هیدروژن موجود در آمونیاک شده و آن را به مونوکلرامین تبدیل میشود که ترکیب نسبتا پایداری است:
در ادامه واکنش و افزایش اسید هیپوکلریت یک اتم کلر جانشین یک اتم دیگر هیدروژن میشود و مونوکلر آمین به دی کلروآمین تبدیل میشود:
فاصله زمانی c تا d:
در این بازه زمانی مقداری از دی کلرو آمین ها تجزیه شده و یون کلراید و مولکول نیتروژن تولید مینماید. از اینرو غلظت کلر آمین ها کاهش یافته و خاصیت باکتریوسیدی آنها نیز کاهش پیدا میکند:
فاصله زمانی d به بعد:
در این بازه زمانی کلر تزریقی به آب تماماً کلر آزاد باقیمانده است و خاصیت باکتریوسیدی و ضد عفونی کنندگی دارد و در اثر هیدرولیز به اسید هیپوکلریت (HOCI) یا یون هیپوکلرات (–CIO) تبدیل میشوند. در این بازه زمانی به نقطه d، نقطه شکست گویند.
افزایش غلظت کلر بعد از نقطه شکست سبب افزایش غلظت کلر آزاد باقیمانده می شود.
مفهوم CT در کلرزنی به منظور گندزدایی
کارایی و اثربخشی فرآیند کلرزنی به عوامل متعدد بستگی دارد. غلظت کلر آزاد، زمان تماس کلر آزاد با محلول،PH و دما مهم ترین عوامل تأثیرگذار در میزان اثربخشی کلر در فرایند گندزدایی هستند. البته میکروارگانیسم ها و پاتوژنها بیماری زا در مقابل شرایط عملیاتی مختلف در فرایند کلر زنی، رفتار یکسانی ندارند. برخی از انواع پرتوزا ها مقاومت بالایی دربرابر کلرزنی از خود نشان می دهند.
طراحی سیستم های گندزدایی با کلر تنها با متغیر غلظت کلر آزاد به معنای نادیده انگاشتن دیگر متغیرهای تأثیرگذار بر فرایند غیرفعال سازی میکروارگانیسم های آزار دهنده است. زمان تماس آب یا محلول حاوی پاتوژن بیماری زا با کلر آزاد از اهمیت برابری با غلظت کلر برخوردار است.
از این رو برای دستیابی به حداکثر اثربخشی عملیات کلرزنی از مفهوم CT یا Ct استفاده می شود.
CT حاصل ضرب غلظت کلر آزاد در محلول بر مبنای میلی‌گرم بر لیتر (mg/Litr) در زمان تماس کلر آزاد و محلول برحسب دقیقه است:
مطالعات مختلف آزمایشگاهی در مورد میزان اثربخشی کلرزنی به روی آلودگی های میکروبی آب آشامیدنی انجام شده است. نتایج این مطالعات میزان مقاومت میکروارگانیسم های مختلف را در برابر کلر در CT های مختلف گزارش میکند. جدول زیر مقاومت برخی از این میکروارگانیسم ها را برابر کلر در CT های مختلف نشان می دهد:
| میکروارگانیسم | نوع | با استفاده از مونوکلروآمین (mg.min/L) CT |
|---|---|---|
| اشریشیاکولی | باکتری | 95-180 ( در 5 درجه سانتی گراد و PH=8-9) |
| آندو ویروس 2 | ویروس | 1688 (در 10 درجه سانتی گراد وPH=7 ) |
| جیاردیا | پرتوزا | 1470 (در دمای 5 درجه سانتی گراد و PH=6-9) |
| Naegleria fowleri | آمیب | 320 (در دمای 30 درجه سانتی گراد و PH=7) |
دمای محلول از دیگر عوامل تأثیرگذار بر کارایی فرآیند کلرزنی است. کاهش دما متناظر با کاهش سرعت واکنش و افزایش دما با افزایش سرعت واکنش همراه است. این بدان معنی است که برای دستیابی به کارایی یکسان در دماهای پایینتر، میزان CT بالاتری مورد نیاز است. از این رو با کاهش دما در زمستان، بازنگری و افزایش CT برای حصول اطمینان از اثر بخشی فرآیند کلرزنی ضروری است.
کاهش PH در محلول کلر منجر به افزایش غلظت اسید هیپوکلرو (HOCL) و افزایش PH منجر به افزایش یون هیپوکلریت (–OCL) خواهد شد. اگرچه هر دوی این اشکال از کلر به عنوان کلر آزاد شناخته می شوند، ولی اثربخشی اسید هیپوکلرو بر میکروارگانیسم های مضر بیشتر است. به طوری که میزان اثربخشی آن نسبت به یون هیپوکلریت درمورد برخی از آلودگی های میکروبی ۷۰ تا ۱۰۰ برابر بیشتر است.
در طراحی واحدهای گندزدایی مربوط به توزیع آب آشامیدنی معمولاً شاخص CT برابر (mg.min/L) 6 در نظر گرفته می شود. این بدان معناست که آب آشامیدنی حداقل به مدت ۱۲ دقیقه در تماس با کلر آزاد با غلظت ۰٫۵ میلی‌گرم بر لیتر قرار گیرد. البته استاندارد های مختلف میزان کلر آزاد باقی مانده در مبادی مصرف را بیش از ۰٫۵ میلی‌گرم بر لیتر مجاز نمی دانند.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) و دستورالعمل های گندزدایی آب آشامیدنی در استرالیا، گندزدایی با کلر با غلظت ۰٫۵ میلی‌گرم بر لیتر را با مدت زمان ۳۰ دقیقه توصیه می‌کنند. بنابراین CTتئوری در این استانداردها برابر با (mg.min/L) 15می باشد.
محصولات جانبی کلرزنی به آب و فاضلاب
با توجه به این که کلر یکی از متداولترین گندزداهاست و همواره تعداد بسیاری از مردم در معرض آن قرار دارند، بنابراین شناسایی محصولات جانبی آن بسیار حائز اهمیت است. شواهدی در دست است که ارتباط بین مصرف کلر و ایجاد سرطانهای کلیه، مثانه و کلون را تائید میکند. این شرایط بالاخص در مورد افرادی که بیش از ۱۵ سال از آب کلردار استفاده کرده اند بیشتر دیده میشود.
در مطالعات اپیدمیولوژیک، ارتباط بین مصرف محصولات جانبی کلر و مشکلات تناسلی مورد بررسی قرار گرفته است که تا کنون این ارتباط مورد تائید قرار نگرفته است. محصولات جانبی کلرزنی به آب و فاضلاب در نتیجه واکنش کلر با ترکیبات آلی طبیعی مانند (فولویک و هیومیک اسید) و میکروارگانیسم هایی مانند سلولهای جلبکها و ترکیبات خارج سلولی آنها تولید میشود.
چهار ترکیب تری هالومتان (THM) به نامهای کلروفرم، دی کلرو برومو متان، مونوکلرو مونومتان و بروموفرم را مهمترین ترکیبات جانبی تولید شده ناشی از کلرزنی به آب و فاضلاب هستند.
رابطه معنی داری بین غلظت ترکیبات آلی در آب و پتانسیل تشکیل THM کل وجود دارد. محصولات جانبی گندزدایی عبارتند از تری هالومتانها (THM) مانند کلروفروم (CHCl3) برومودی کلرومتان (CHBrCl2)، دی بروموکلرومتان (CHBr2Cl)، بروموفرم (CHBr3)، هالواستیک اسید و هالوستونیتریلها ترکیبات جانبی مظنون به سرطانزایی/ جهش زایی هستند.
علاوه بر موارد فوق، احتمال ارتباط مصرف محصولات جانبی گندزدایی آب و بیماریهای قلبی عروقی نیز وجود دارد. شناگران میتوانند از طریق جذب پوستی، استنشاق و بلعیدن در معرض محصولات جانبی گندزدایی باشند. با توجه به این خطرات، سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا حداکثر غلظت مجاز THM و هالواستیک اسید را در آب شرب به ترتیب Ang/L 80 و ng/L 60 اعلام نموده است.
از آنجا که گندزدایی با کلرآمینها منجر به تولید تری هالومتانها نمیشود، مطابق با گزارشات تعداد افراد مبتلا به سرطان مثانه نیز کمتر خواهد بود.
روشهای کاهش ترکیبات مضر ناشی از کلرزنی
نگرانی ها در مورد وجود ترکیبات مضر تری هالومتان در آب آشامیدنی ناشی از کلرزنی به آب در اقصی نقاط جهان وجود دارد. لیکن مطالعات ارزیابی ریسک سرطانزایی ترکیبات تری هالو متان که توسط دکتر علیرضا پرداختی و همکاران در مورد آب آشامیدنی شهر تهران در اواخر دهه ۸۰ انجام شده، نشان می دهد که ریسک سرطانزایی این ترکیبات در محدوده کم خطر قرار دارد.
روشهایی برای حذف محصولات جانبی کلرزنی به آب شرب وجود دارد که عبارتند از:
- حذف یا کاهش ترکیبات آلی طبیعی مانند هیومیک اسیدها و جلبکها قبل از انجام گندزدایی: غلظت کربن آلی را میتوان با استفاده از لخته سازی، کربن فعال گرانوله و فیلتر غشایی کاهش داد. البته این فعالیتها فقط غلظت تری هالومتانهای برمدار را کاهش میدهند. لخته سازی، اوزون زنی و فیلتراسیون زیستی میتواند به میزان قابل توجهی از تشکیل تری هالومتانها و اسید هالواستیک جلوگیری نماید.
- ازن زنی اولیه: این فرآیند سبب کاهش THM ها، HAA ها و TOC می گردد.
- استفاده از گندزداهای جایگزین مانند (کلرآمین، اوزن و پرتوهای ماورای بنفش) که قابلیت تولید تری هالومتان ندارند.
شرکت مهندسی فران طراح و مجری انواع فرایندهای گندزدایی آب و فاضلاب می باشد.
کلرزنی به آب
انتخاب روش کلرزنی به منظور گندزدایی آب به دبی آب تصفیه خانه، دردسترس بودن اشکال مختلف کلر و قیمت مواد شیمیایی وابسته است.کلرزنی به آب آشامیدنی به یکی روشهای زیر انجام می شود.
کلرزنی با گاز کلر
گاز کلر (Cl2) در دمای اتاق به صورت یک گاز زرد مایل به سبز و بسیار سمی است. این گاز در سیلندرهای تحت فشار بالا نگهداری می شود. با توجه به خطرات استفاده از گاز کلر، معمولا این روش کلر زنی در تصفیه خانه های بزرگ آب مورد استفاده قرار می گیرد.
گاز کلر پس از عبور از شیر فشار شکن از طریق رگلاتور خلاء که در بالای سیلند تحت فشار قرار دارد، از طریق ونتوری به کلرونیتاور و سپس به جریان آب تزریق می شود.
کلرزنی با محلول سدیم هیپوکلریت
آب ژاول یا محلول سدیم هیپوکلریت (NaClO) یکی از اشکال متداول و قابل دسترس کلر برای گند زدایی آب یا فاضلاب در ظرفیتهای پایین می باشد. غلظت محلول سدیم هیپوکلریت در اشکال تجاری از ۵ تا ۱۶ درصد متغیر است. یکی از مزایای مهم استفاده از محلول سدیم هیپوکلریت در دسترس بودن آن است.
با توجه به این که تزریق بیش از حد مجاز کلر علاوه بر ایجاد سمیت منجر به ایجاد ترکیبات سرطان زا نظیر تری هالومتان(THM) می شود و تزریق کمتر از مقادیر مؤثر نیز کارایی مورد نیاز گند زدایی را به دنبال ندارد، از اینرو تزریق دقیق محلول کلر برای گندزدایی موثر بسیار حائز اهمیت است. برای افزودن میزان دقیق کلر به جریان آب آشامیدنی و فاضلاب، بهره گیری از پکیج تزریق مواد شیمیایی ضروری است.
پکیج تزریق محلول سدیم هیپوکلریت از مخزن کلر، کالیبراسیون پات، پمپ تزریق، شیر اطمینان فشار و گیج فشار تشکیل میشود. پمپ تزریق کلر، محلول سدیم هیپوکلریت را در دبی و فشار مشخص به‌صورت دقیق به جریان آب یا فاضلاب تزریق می کند.
در آب شیرین کن دریایی و آب شیرین کن صنعتی، محلول کلر برای جلوگیری از فولینگ بیولوژیکی در ممبرانهای اسمز معکوس در مراحل پیش تصفیه به آب خام افزوده می شود. کلر آزاد باقیمانده به دلیل پتانسیل اکسید کنندگی لایه های ممبران قبل از ورود به بخش اسمز معکوس از آب ورودی حذف می شود.
کلرزنی با پودر هیپوکلریت کلسیم
پرکلرین یا هیپوکلریت کلسیم (Ca(OCl)2) به صورت پودر یا گرانول با درصد وزنی ۶۵-۷۰% در بازار عرضه می شود و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه می باشد. از مشتقات آن میتوان به کلرآمینها (NCl3,NHCl2,NH2Cl) اشاره نمود.
پودر هیپوکلریت کلسیم قبل از اضافه شدن به آب یا فاضلاب باید به صورت محلول در آب تبدیل شود. بدین منظور استفاده از مخزن آماده سازی مجهز به میکسر مواد شیمیایی مناسب ضروری است.
پودر کلسیم هیپوکلریت بعد افزودن به مخزن آماده سازی با حجم مشخص آب به منظور دستیابی به غلظت مشخصی از محلول کلر مخلوط می شود. میکسر مخزن آماده سازی با ایجاد اختلاط کامل پودر کلسیم هیپوکلریت را به محلول کلر تبدیل میکند. بعد از ایجاد محلول هیپوکلریت کلسیم، نا خالصی های ته نشین شده در کف مخزن آماده سازی جداسازی شده و محلول به مخزن کلر پکیج تزریق مجهز به کلیه ملزومات پکیج های تزریق مواد شیمیایی منتقل می شود.
محلول کلسیم هیپوکلریت با غلظت، دبی و فشار مشخص توسط پمپ تزریق به مخزن کلرزنی یا خط جریان تزریق می شود.
کلر زنی به آب با دی اکسید کلر
استفاده از دی اکسید کلر (ClO2) به عنوان گندزدای آب به صورت روز افزون در حال گسترش و افزایش است. از مهمترین دلایل استفاده از دی اکسید کلر، عدم واکنش با آمونیاک و عدم تولید تری هالومتانهاست. از آنجا که گاز دی اکسید کلر را نمیتوان در مخزن فشرده و ذخیره سازی نمود، تولید آن میبایست در محل مصرف صورت بگیرد. مطابق معادله ذیل دی اکسید کلر از واکنش گاز کلر با سدیم کلریت تولید میشود.
دی اکسید کلر در آب هیدرولیز نمیشود و به صورت گاز محلول دیده میشود. در محلولهای قلیائی، دی اکسید کلر کلریت و کلرات تولید میکند.
کلریت، متداولترین فرم دی اکسید کلر است که در تصفیه خانه های آب تولید میشود. مطابق با استاندارد آمریکا، حداکثر غلظت مجاز کلریت mg/L 1 است. به منظور کاهش تولید تری هالومتانها، بهتر است در ابتدا دی اکسید کلر به عنوان گندزدای اصلی به آب اضافه شده و متعاقب آن کلر (به منظور حفظ غلظت کلر در شبکه) تزریق گردد.
میزان اثر بخشی دی اکسید کلر در گندزدایی آب
دی اکسید کلر، گندزدایی بسیار قدرتمند است که قدرت گندزدایی آن در غیر فعالسازی باکتریها و ویروسهای آب و فاضلاب، از کلر آزاد بیشتر (یا مساوی) است. با توجه به نتایج حاصل از مطالعه اثر این گندزدا بر روتا ویروسهای انسان و میمون، مشخص گردیده است که حداکثر توان گندزدایی این ترکیب در محدوده pH بین ۹-۵/۴ است.
ژیاردیا لامبلیا به عنوان یکی از میکروارگانیسم مقاوم به کلر، نسبت به دی اکسید کلر حساس بوده و درصورت وجود CT برابر با ۱۵، به میزان ۹۹ درصد غیر فعال می شود.
مکانیسم اثر دی اکسید کلر
مهمترین فعالیت دی اکسید کلر، از بین بردن سنتز پروتئین در سلولهای باکتری است. تخریب غشای خارجی باکتریهای گرم منفی توسط دی اکسید کلر نیز گزارش شده است.
خاصیت گندزدایی دی اکسید کلر با تاثیر بر پروتئین های پوششی اعمال میشود چرا که دی اکسید کلر با تخریب این پروتئین (مهمترین جایگاه هدف این گندزدا) بالاخص اسیدهای آمینه تیروزین، مانع از اتصال آنها به سلولهای میزبان میگردد. برخی از محققین بر این باور هستند که تأثیر دی اکسید کلر بر ویروسها ناشی از تخریب ژنوم ویروس است.
تأثیرات جانبی استفاده از دی اکسید کلر
دی اکسید کلر میتوانند سبب اختلال فعالیت تیروئید گردد. این ماده در حیواناتی که رژیم غذایی با چربی بالا و کلسیم کم داشته اند سبب افزایش کلسترول خون شده است.
دی اکسید کلر، دو محصول جانبی به نامهای کلریت ( –ClO2) و کلرات (–ClO3) دارد. کلریت و کلرات می توانند با هموگلوبین ترکیب شده و عوارض بلند مدت به دنبال داشته باشد. مطابق با استاندارد آمریکا حد مجاز غلظت کلریت mg/L 1 است. ترکیبات احیا شده سولفوردار و آهن فرو میتوانند در حذف کلریت موجود در آب و فاضلاب کاربرد داشته باشند. احیای کلریت به یون کلرید توسط آهن فرو در معادله زیر نشان داده شده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سیستمهای کلرزنی به آب و فاضلاب با کارشناسان شرکت مهندسی فران تماس بگیرید.